Het verpleeghuis als thuis

Zelfstandigheid en daarmee de regie over je eigen leven houden, is iets wat de meeste mensen willen. Zelfs als het eigenlijk niet meer gaat. Het is moeilijk om dat laatste te kunnen toegeven. Het verpleeghuis waar je niets meer te vertellen hebt, de directie bepaalt hoe laat je gaat eten en wanneer je gaat slapen. 

Percentage ouderen in een verpleeghuis
95% van de ouderen woont zelfstandig. Pas boven de 95 jaar woont het merendeel in een tehuis. Het grootste deel van deze bewoners is tevreden over het wonen in het tehuis. Het percentage niet-westerse allochtone bewoners is laag. Het geschatte percentage is in 2025 3.5% (Bron CPB-notitie februari 2017).

Hoe kijken mensen vooraf tegen het wonen in een verpleeghuis aan?
Veel mensen hebben een negatief beeld van een verpleeghuis. De verpleeghuizen waren tot begin deze eeuw niet gericht op de individualisatie van de bevolking. Er waren toen nog afdelingen met 6 bewoners op een zaal. Het was niet mogelijk om eigen spullen mee te nemen. Enige vorm van privacy was er niet. De meeste mensen kijken er vooraf met veel zorgen tegenaan. Het is een definitief moment, waarbij je zeker weet dat het je laatste verhuizing is.

Wat zijn de consequenties van een negatief beeld van een verpleeghuis?
Zeker de mensen die nu 90 jaar of ouder zijn, hebben het oude beeld van een verpleeghuis nog duidelijk op hun netvlies staan. Mensen zullen daardoor terughoudender zijn om toe te geven dat het allemaal niet meer zelfstandig gaat.

Ouderen zullen hun ongezonde eetpatroon niet toegeven. Maaltijden worden overgeslagen. Woningen vervuilen. Zijzelf worden minder hygiënisch. Het constateren van deze consequenties zal bij de ouderen een deprimerende uitwerking hebben. Het toegeven hiervan aan de omgeving brengt het risico met zich mee dat je gaat verhuizen. Verhuizen uit een omgeving waar je misschien al je hele leven woont. Verhuizen naar een thuis waarvan je maar moet afwachten hoe dat is voor je. Je zelfstandig- en waardigheid achter je laten. Dit kan als consequentie hebben dat mensen zorg gaan mijden. Als familie en zorgverleners niet bij je komen, kunnen ze ook niet zien dat je hulp kunt gebruiken. Het is niet alleen dat het medisch onverantwoord wordt, het is psychosociaal ook een achteruitgang. Vereenzaming ligt op de loer gevolgd door somberheid of een depressie. Hulpbehoevenden kunnen vaak niet meer zelfstandig uit die negatieve spiraal komen.

De rol van de omgeving
Als partner, kind, familie of goede vriend merkt en toegeeft dat het niet meer verantwoord is om thuis te wonen, is er meestal al een weg bewandeld waarbij de zelfstandigheid steeds verder afbrokkelde. Vaak weet de hulpbehoevende zijn/haar goede gezicht lang op te zetten. Ik heb meegemaakt dat ik in een zomer waarbij het met de aanstaande hulpvrager steeds slechter ging er steeds redenen werden verzonnen waarom we beter in de tuin een praatje konden houden dan binnen. Naderhand bleek het binnen sterk vervuild te zijn. De deurkrukken plakten van viezigheid aan je handen en het sanitair had lang geleden een laatste poetsbuurt gekregen. De Koelkast was praktisch leeg. De huishoudelijke ondersteuning werd door meneer afgezegd. De huisarts werd geïnformeerd en vervolgens werd de wijkverpleging ingeschakeld. Het was voor de laatste een hele klus om binnen te komen.

Als je huisarts en ook de wijkverpleging inzien dat thuis niet meer de juiste woonplaats is, zal iemand in zoveel mogelijk samenspraak verhuizen naar een verzorgings- of verpleeghuis.

Hoe luxer hoe beter?
Helaas is het niet zo dat hoe mooier het huis hoe beter de zorg is. Er zijn prachtige particuliere initiatieven met zo mogelijk nog mooiere behuizing voor de toekomstige bewoner. Belangrijker is om als familie te kijken of wat een instelling echt te bieden heeft, afgestemd is op de huidige behoefte van de toekomstige bewoner. Liever een iets minder mooie villa maar wel die verzorging die vader, moeder of welk familielid of bekende echt nodig heeft. Een prachtige bibliotheek ziet er mooi uit voor de bezoekers of een eetzaal met de mogelijkheid voor een schitterend lopend buffet. Het is best mogelijk dat iemand in het verleden zich daar heel gelukkig bij zou voelen. Door een andere beleving van het heden kan het zijn dat er juist meer behoefte is aan eenvoud, kleinschaligheid of zelfs een inrichting van 50 jaar geleden.  Belangrijker is om door de ogen van de toekomstige bewoner te kijken. Wat wordt er aan dagbesteding gedaan. Sluit dat aan bij de behoeften van nu. De scholing van het personeel is van belang. Voor de scholing geldt niet zozeer dat het niveau essentieel is, maar wel dat ieder op zijn eigen niveau is geschoold op het gebied van de doelgroep.

Hoe is het om in een verpleeghuis te wonen anno 2017?
Het is niet altijd zo dat thuis wonen het allerfijnste is. Vereenzaamd, vervuild of bang zijn in je eigen huis is voor niemand fijn. Er wordt met een multidisciplinair team en de bewoner en zijn contactpersoon vastgelegd wat de wensen zijn en welke afspraken worden gemaakt over de verzorging. Gelukkig heb je op dit gebied heel wat meer rechten dan in de tijd dat Bingo het enige vermaak was op spaarzame momenten. Er is een groot te kort aan verzorgenden en verpleegkundigen binnen deze tak van de gezondheidszorg. Niet alles is op te lossen met een goede verstandhouding binnen een team. Er zijn plaatsen waar echt handen te kort zijn aan het bed. Toch zijn er huizen waar het redelijk goed lukt om een afdeling draaiende te houden. Een kwestie om als organisatie bij de goed draaiende collega te kijken hoe zij dat doen.

Conclusie
Zou ik verleden eeuw pijn in mijn maag hebben gekregen bij het idee dat mijn ouders (of ikzelf) naar een verpleeghuis zouden moeten, kijk ik daar nu met een positievere blik naar.