Heeft de (ouderen)zorg nog toekomst?

Volgens de Centraal Bureau voor de Statistiek Bevolkingsprognose[1] zal het aantal 65-plussers de komende jaren significant toenemen. Zo waren er in 2012 2,7 miljoen 65-plussers en in 2041 zullen dat er 4,7 miljoen zijn. Wat is de zorgvraag van de toekomst en welke belangrijke trends en ontwikkelingen kunnen we verwachten?

De toename van ouderen wordt niet alleen veroorzaakt door een groei in de bevolking, ook worden ouderen steeds ouder. Met de toename van het aantal ouderen stijgt ook de zorgvraag. Ongeveer 70% van de ouderen heeft een of meerdere chronische ziekte en dit zal alleen maar verder toenemen[2]. Dat betekent dat het zorgvolume ongeveer 4% per jaar stijgt en daarmee de druk in de zorg toeneemt. De uitdagingen in de ouderenzorg stapelen zich op. Niemand weet precies hoe de toekomst van de zorg er uit gaat zien. Wel kunnen we een aantal trends onderscheiden.

Comfort als voorwaarde
De ouderen van 25 jaar geleden zijn niet meer de ouderen van nu. Zij zijn veelal hoger opgeleid, digitaal vaardiger en blijven langer gezond. Ook hebben zij meer te besteden omdat zij langer aan de arbeidsmarkt deelgenomen hebben. Met deze toenemende welvaart wordt meer geïnvesteerd in comfort. Wat vroeger luxe was, is nu een voorwaarde. 

De zorgvraag verandert
Eén vijfde van de Nederlandse bevolking is 65 jaar of ouder[3]. Deze groep mensen, die dus alleen maar groter wordt, zijn ook gelijk de grootste zorggebruikers. Naast dat het aantal zorgvragers blijft toenemen, verandert ook de inhoudelijke zorgvraag. De definitie van zorg wordt breder. Waar het eerder vooral te maken had met acute ziekten, heeft de zorgvraag zich in de loop van de tijd verplaatst naar chronische ziekten. Daarnaast is de focus niet meer alleen gericht op zware zorg, zoals het langdurige verblijf in een zorginstelling, maar ook op de vraag naar individuele begeleiding (een lichtere zorgvorm).

Oud word je thuis
Ouderen blijven gemiddeld steeds langer zelfstandig thuis wonen. In 1980 woonde slechts 37% van de 80-plussers zelfstandig. Tegenwoordig is dat 89%. Volgens het CBS komt dit voort uit een langere, betere gezondheid en gezondheidszorg, waarbij ook de behoeften bij ouderen naar nieuwe woonvormen tussen thuis en het verpleeghuis veranderen[4].

Cultuursensitieve zorg
De groep migranten in de ouderenzorg neemt de komende jaren relatief toe. De verwachting is dat het aantal migranten boven de 65 jaar groeit van 78.000 niet-westerse migranten in 2011 tot 520.000 in 2050[5]. Door de uiteenlopende culturele achtergronden, is zorg nodig die bij hun wensen en behoeften aansluit. Zo kan het voorkomen dat er een voorkeur is voor een vrouwelijke hulpverlener bij de persoonlijke verzorging of dat hulp wordt geboden door eigen familieleden.

 Om passende zorg te bieden is het belangrijk dat zorgorganisaties hier rekening mee houden en op anticiperen.

Druk op mantelzorgers
Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) blijkt dat de komende jaren steeds meer ouderen mantelzorg nodig hebben[6]. Dit terwijl juist minder mensen die mantelzorg kunnen bieden. Waar in 2018 tegenover elke oudere bijna 5 mantelzorgers stonden, zullen er in 2040 nog slechts 3 mantelzorgers beschikbaar zijn. Met de toenemende druk op mantelzorgers is het de, vraag hoe we in de toekomst voor elkaar kunnen zorgen en in welke mate een beroep gedaan kan worden op hulp en ondersteuning.

Innovatie en technologie in de zorg
Om duurzame zorg te kunnen realiseren zijn bestaande en nieuwe innovatieve technologieën onmisbaar. Door het constant innoveren in de gezondheidszorg kan ervoor gezorgd worden dat al deze veranderingen vloeiend en zonder te veel problemen verlopen. Ook innovaties op technologisch gebied zijn ontzettend belangrijk. Hierdoor worden de kosten verminderd, neemt de druk op de zorg af en wordt de kwaliteit van leven voor patiënten verbeterd. Nieuwe, slimme technologie en digitalisering (zoals smartphones, eHealth,  domotica, beeldbellen, smart-sensoring en zorgalarmering) bieden mogelijkheden. Technologische innovaties kunnen bijdragen aan de interactie tussen dokter en patiënt, wachttijden verkorten of het versnellen van procedures en ingrepen. 

Meer zelfregie
Dankzij deze technologische innovatie is informatie meer toegankelijk. Hierdoor kunnen patiënten zich makkelijker verenigen en meer zelf. De rol van de patiënt verandert omdat steeds meer beslissingen door de patiënt alleen of samen met de arts worden genomen. Deze vrijheid betekent ook dat de risico’s toenemen. Want zijn de keuzes die iemand maakt wel de meest verstandige? Deze vrijheid geeft een andere verantwoordelijkheidsverdeling.

Heeft de (ouderen)zorg nog toekomst?
De thuiszorg heeft de toekomst. Door meerdere (maatschappelijke) ontwikkelingen blijven ouderen langer thuis wonen. Hierdoor is de noodzaak aan thuiszorg groter dan ooit. Vooral om deze ouderen te helpen in hun vertrouwde omgeving, zelfstandig oud te worden met een goede kwaliteit van leven. Daarvoor zijn nu en in de toekomst mensen nodig die in de thuiszorg ook hun toekomst zien!

Zorg jij voor de toekomst?

Download hier het artikel.

Deel dit artikel hieronder: